لوازم آرایشی وگان چیست؟ همه نکاتی که باید بدانید
اگر دوستدار محیط‌زیست و حیواناتید این مطلب برای شماست
در این مطلب «درجه» می‌خواهیم نه از رژیم غذای وگان بلکه از لوازم آرایشی وگان برایتان بگوییم. در ادامه با ما همراه باشید که گفتنی‌های جالبی برایتان داریم.
این روزها که گیاه‌خواری حسابی روی بورس است، بد نیست کمی اطلاعات‌مان را در این زمینه بالا ببریم و با محصولاتی که مختص این قشر خاص تولید می‌شوند بیشتر آشنا شویم.
گیاه‌خوارها معتقدند که اگر از مصرف فرآورده‌های حیوانی در خوردوخوراک‌مان دست بکشیم، هم سالم‌تر می‌مانیم و هم به‌این‌ترتیب از کشتار بی‌رحمانه حیوانات بی‌گناه جلوگیری می‌کنیم. جالب است بدانید که پیروان گیاه‌خواری، البته سرسخت‌ترهایشان، علاوه‌بر رژیم غذایی در سایر جنبه‌های زندگی هم از این طرز فکر تبعیت می‌کنند. یعنی در بین غیرخوراکی‌ها هم، برای مثال پوشاک و لوازم آرایشی، از هیچ محصولی که شامل مواد اولیه حیوانی است خرید نمی‌کنند. مثلا چرم نمی‌پوشند یا خرید لوازم آرایشی حاوی مشتقات حیوانی را حداقل برای خودشان تحریم می‌کنند.
گیاه‌خوران دو دسته‌اند؛ برخی خودشان را وگان و برخی دیگر وجترین معرفی می‌کنند. فرق‌شان هم در این است که وگان‌ها به گیاه‌خواری مطلق باور دارند. درحالی‌که وجترین‌ها آسان‌گیرترند و مصرف محصولات حاوی فرآورده‌های تولیدشده توسط خود حیوان، مانند لبنیات و عسل، را مجاز می‌دانند. ولی خب وگان‌ها با مصرف هر نوع محصولی که کوچک‌ترین ربطی به حیوانات داشته باشید شدیدا مخالف‌اند.
حالا ببینیم که در دنیای لوازم آرایشی وگان چه خبر است:
منظور از لوازم آرایشی وگان چیست؟
در لوازم آرایشی وگان هیچ‌گونه ترکیبی که مستقیم یا غیر مستقیم به سرمنشأ حیوانی می‌رسد وجود ندارد. این در حالی است که ترکیبات حیوانی را می‌توان جزء جدایی‌ناپذیر لوازم آرایشی و بهداشتی معمولی دانست. منظور از ترکیبات حیوانی مواد اولیه و فرآورده‌هایی است که به‌نوعی از حیوانات مشتق می‌شوند. خواه حیوان زنده یا کشتارشده. اما در لوازم آرایشی وگان خبری از هیچ ترکیبی که سروکارش با حیوانات می‌افتد، نیست.
برای اینکه ابعاد استفاده از ترکیبات حیوانی در لوازم آرایشی معمولی را بهتر درک کنید، بیایید مروری بر ترکیبات رایج مورداستفاده در لوازم آرایشی معمولی یا غیروگان داشته باشیم:
ترکیبات حیوانی رایج در لوازم آرایشی غیروگان
| اسید اِستِئاریک | این ماده از چربی حیوانات کشتارشده به دست می‌آید و به‌عنوان امولسیون‌کننده و پاک‌کننده در لوازم آرایشی استفاده می‌شود. اما از چربی‌های گیاهی هم قابل‌استخراج است. |
| کارمین | کارمین رنگ‌دانه سرخ‌رنگی است که از حشره‌ای به‌اسم قرمزدانه به دست می‌آید. البته قرمزدانه‌های ماده. برای تولید هر یک کیلو‌گرم از این رنگ شاید بیش از ۱۵۰ هزار قرمزدانه ماده لازم باشد. |
| شِلاک | شِلاک صمغ قهوه‌ای پررنگی است که از ترشحات برجای‌مانده حشرات ماده‌ای به‌اسم لاک روی شاخ‌وبرگ گیاهان به دست می‌آید و در تولید لاک ناخن کاربرد دارد. |
| گوانین | گوانین ترکیب مرواریدگونی است که از پوست و فلس ماهی به دست می‌آید و به‌عنوان مات‌کننده و رنگ‌دانه در لوازم آرایشی استفاده می‌شود. |
| اِسکوالین | اِسکوالین ماده‌ای است که از روغن کبد کوسه به دست می‌آید و در تولید محصولاتی مانند نرم‌کننده‌های مو کاربرد دارد. اما این ماده از روغن‌های گیاهی هم قابل‌استخراج است. |
| تالو | این ماده از ذوب بافت‌های چربی پسماندهای کشتارگاه‌ها به دست می‌آید و در طیف گسترده‌ای از لوازم آرایشی و بهداشتی به‌عنوان امولسیون‌کننده، سورفاکتانت و نرم‌کننده استفاده می‌شود. |
| خز | خز حیوانات هم که حتما می‌دانید در تولید براش‌های آرایشی کاربرد دارد. |
| ابریشم هیدرولیزشده | منظور از ابریشم هیدرولیزشده پروتئین‌های تغییر‌یافته‌ای است که از کشتار کرم ابریشم به دست می‌آیند و در تولید نرم‌کننده‌های پوست و مو کاربرد دارند. |
| لانولین | لانولین ماده چربی است که به‌طور طبیعی در پشم گوسفند یافت می‌شود و در طیف گسترده‌ای از لوازم آرایشی و بهداشتی به‌عنوان امولسیون‌کننده، نرم‌کننده و سورفاکتانت کاربرد دارد. |
| کراتین | این ماده پرکاربرد از پودرکردن اندام‌هایی مانند شاخ، سم، چنگال، ناخن، خز، فلس و پر حیوانات به دست می‌آید و به‌عنوان نرم‌کننده پوست و مو استفاده می‌شود. |
| موم و عسل | موم به ترشحاتی گفته می‌شود که زنبورهای عسل برای ساخت کندو از خود تولید می‌کنند و عسل درواقع غذایی است که زنبورها با استفاده از شهد گل‌ها می‌سازند. این مواد ارزشمند در صنعت لوازم آرایشی به‌عنوان نرم‌کننده، مرطوب‌کننده، تسکین‌بخش و امولوسیون‌کننده استفاده می‌شوند. |
| لاکتوفِرین | لاکتوفِرین پروتئین آهن‌دوستی است که از شیر موجود در غدد شیرده پستانداران ماده به دست می‌آید و به‌عنوان نرم‌کننده پوست و مو استفاده می‌شود. |
چه دلایلی برای استفاده از لوازم آرایشی وگان وجود دارد؟
بگذارید عمده دلایلی را که وگان‌ها برای توجیه کنارگذاشتن لوازم آرایشی حاوی ترکیبات حیوانی مطرح می‌کنند با شما در میان بگذاریم:
- جلوگیری از آزار و کشتار حیوانات: دفاع از حقوق حیوانات یکی از مهم‌ترین دغدغه وگان‌هاست. وگان‌ها با مصرف هرگونه محصولی که حاوی ترکیبات دارای منشأ حیوانی باشد یا روی حیوانات آزمایش شده مخالف‌اند و تولید و فروش چنین محصولاتی را ناقض حقوق حیوانات می‌دانند. درمورد آزمایش لوازم آرایشی و بهداشتی روی حیوانات در ادامه بیشتر صحبت می‌کنیم.
- پرهیز از تماس ترکیبات حیوانی با پوست: وگان‌ها هیچ خوش ندارند که پوست‌شان با فرآورده‌های حیوانی تماس پیدا کند. همان طور که گفتیم، در تولید لوازم آرایشی و بهداشتی معمولی از بسیاری ترکیباتی استفاده می‌شود که به‌نوعی به سرمنشأ حیوانی می‌رسند. اما وگان‌ها بر این باورند که لوازم آرایشی و بهداشتی وگان برای سلامت پوست، به‌خصوص پوست‌های حساس، به‌مراتب بهترند.
- محافظت از محیط‌زیست: وگان‌ها علاوه‌بر دغدغه دفاع از حقوق حیوانات برای محافظت از محیط‌زیست هم دل تپنده‌ای دارند. ازاین‌رو اغلب تولیدکنندگان لوازم آرایشی وگان در بسته‌بندی محصولات‌شان هم وگان‌طوری رفتار می‌کنند. بسیاری از محصولات وگان با بسته‌بندی‌های دوستدار محیط‌زیست به بازار عرضه می‌شوند تا دیگر از همه‌جهت وگان باشند.
آیا لوازم آرایشی وگان روی حیوانات آزمایش نمی‌شوند؟
با نکته ظریفی روبه‌رو هستیم. احتمالا، باتوجه‌به توضیحاتی که تا به اینجای مطلب خواندید، پیش خودتان تصور می‌کنید که پس لوازم آرایشی وگان روی حیوانات آزمایش نمی‌شوند. چون وگان‌ها با آزار و کشتار حیوانات برای تولید محصولاتی مصرفی ما مخالف‌اند. اما باید بگوییم که لزوما این‌طور نیست. اگر کمی صبور باشید، برایتان توضیح می‌دهیم.
لوازم آرایشی و بهداشتی کروئِلتی-فری
برخی تولیدکنندگان لوازم آرایشی و بهداشتی محصولات‌شان را برای تضمین سلامت و اثربخشی روی حیواناتی چون موش، خرگوش و سایر حیوانات مظلوم آزمایشگاهی آزمایش می‌کنند. نیازی به گفتن نیست که چنین آزمایشاتی چقدر می‌توانند برای حیوانات قربانی آزاردهنده باشند. حتی در مواردی کشنده هم خواهند بود. چه بسیار خرگوش‌هایی که برای سنجش حساسیت‌زایی ترکیبات و محصولات آرایشی مختلف کور و افلیج نمی‌شوند!
جالب است بدانید که آزمایشاتی ازاین‌دست چند سالی است در برخی کشورها ازجمله کشورهای اتحادیه اروپا ممنوع اعلام شده‌اند. ازطرفی تولیدکنندگان زیادی هم خودخواسته به استفاده از روش‌های جایگزین روی آورده‌اند.
درهرصورت به محصولاتی که در هیچ‌یک از مراحل تولید روی حیوانات آزمایش نشده باشند اصطلاحا لقب کروئِلتی-فری (cruelty-free) تعلق می‌گیرد. منتها تنها خود محصول نهایی نیست که نباید روی حیوانات آزمایش شده باشد. تک‌تک ترکیبات مورداستفاده هم نباید پیشتر تحت آزمایش‌های حیوانی قرار گرفته باشند.
در یکی از منابعی که برای گردآوری این مطلب استفاده کردیم به نکته جالب‌توجهی برخوردیم. گفته شده بود در کشورهایی مانند چین همه لوازم آرایشی وارداتی باید پیش از عرضه به بازار اول روی حیوانات آزمایش شوند. بنابراین برندهای کروئِلتی-فری خارجی در این کشورها دیگر کروئِلتی-فری نخواهند بود. علتش هم که معلوم است. بااینکه خود تولیدکننده آزمایش‌های حیوانی انجام نداده، اما کشور واردکننده انجام داده است.
وگان=کروئِلتی-فری؟
خب نکته ظریفی که گفتیم اینجاست. همه محصولات وگان لزوما کروئِلتی-فری نیستند و برعکس همه محصولات کروئِلتی-فری لزوما وگان نیستند. این دو واژه در حیطه لوازم آرایشی خیلی اوقات به‌جای هم استفاده می‌شوند و همین باعث ابهام شده است. البته که از یک محصول وگان انتظار می‌رود، همان طور که فاقد ترکیبات حیوانی است، روی حیوانات هم آزمایش نشده باشد. ولی در واقعیت این‌طور نیست. برخی برندهایی که تحت عنوان وگان معرفی می‌شوند، کروئِلتی-فری نیستند. اینها صرفا در سطح ترکیبات مورداستفاده وگان محسوب می‌شوند. همه اینها را می‌توانید در وب‌سایت برندها چک کنید.
نشان‌های لوازم آرایشی وگان
برخی تولیدکنندگان محصولات وگان اقدام به دریافت نشان‌های تأییدیه از مراجع ذی‌صلاح می‌کنند. چند نمونه از رایج‌ترین این نشان‌ها را با هم می‌بینیم:
در تصویر فوق نشان پِتا (PETA) را می‌بینید که به نشان زیبایی بدون خرگوش‌ها معروف است. هرگاه این نشان را روی محصولی دیدید، پس بدانید که توسط یک برند وگان تولید شده است. این نشان هم بر وگان‌بودن و هم بر کروئِلتی-فری‌بودن محصول اشاره دارد.
اما بگذارید همین جا نکته‌ای را با شما مطرح کنیم. گاهی همه محصولات یک برند وگان نیستند. بلکه برخی برندها تنها تعدادی از محصولات‌شان را با این رویکرد تولید می‌کنند. بنابراین کلیت برندشان وگان نیست. عبارت «برند وگان» فقط و فقط برای برندهایی قابل‌استفاده است که همه محصولات‌شان وگان باشد.
برای مثال این دو نشان تنها بر وگان‌بودن همان محصول خاص اشاره دارند و به‌معنی برند وگان نیستند.
آیا لوازم آرایشی وگان نچرال و ارگانیک محسوب می‌شوند؟
لوازم آرایشی وگان لزوما نچرال و ارگانیک نیستند. حتی لوازم آرایشی نچرال یا همان طبیعی هم با لوازم آرایشی ارگانیک تعریف متفاوتی دارند. پس فریب فروشنده‌های نامطلعی را نخورید که هر محصول ظاهرا وگان و فاقد ترکیبات حیوانی را با عناوینی مانند نچرال و ارگانیک معرفی می‌کنند.
گفتیم که لوازم آرایشی وگان با استفاده از ترکیبات غیرحیوانی فرمولاسیون می‌شوند. اما لازم است بدانید که این ترکیبات غیرحیوانی همیشه لزوما گیاهی و دارای خواص سلامتی نیستند. برخی تولیدکنندگان لوازم آرایشی و بهداشتی وگان برای کاهش هزینه‌های تولید به استفاده از مواد شیمیایی مصنوعی متوسل می‌شوند. این دقیقا همان بحثی است که درخصوص رژیم غذایی وگان هم وجود دارد. هر خوراکی غیرحیوانی لزوما برای بدن مفید نیست. مثلا همین چیپس که بدون فرآورده‌های حیوانی تولید می‌شود و بنابراین وگان لقب می‌گیرد. اما حتما می‌دانید که چیپس باوجود وگان‌بودن انتخاب غذایی سالمی نیست.
کدام برندها لوازم آرایشی وگان تولید می‌کنند؟
ازجمله برندهای تولیدکننده لوازم آرایشی وگان، به‌گزارش وب‌سایت کازموپولیتَن، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
| کاوِر اِف‌ایکس (Cover FX) | اغلب محصولات این برند به‌جز چند مورد استثنا وگان و کروئِلتی-فری‌اند. |
| اینیکا (Inika) | اینیکا یکی از معروف‌ترین برندهای لوازم آرایشی وگان است و کروئِلتی-فری و ارگانیک هم هستند. |
| آکسیولوژی (Axiology) | آکسیولوژی یک برند رژلب وگان است که طیف قابل‌توجهی از رنگ‌های پرطرفدار را شامل می‌شود. |
| کَت فون دی (Kat Von D) | برخی از محصولات این برند وگان‌اند و روی حیوانات آزمایش نشده‌اند. |
| بی. (.B) | لوازم آرایشی Bنشان، طبق ادعای وب‌سایت این برند، ۱۰۰ درصد وگان‌اند. |
| پی‌اِچ‌بی (PHB) | این برند وگان همچنین از ترکیبات طبیعی و ارگانیک برای محصولاتش استفاده می‌کند. کروئِلتی-فری هم هست. |
| اِلف (.e.l.f) | اِلف هم جزو برندهای وگان محسوب می‌شود. |
| پاسیفیکا (Pacifica) | این برند هم وگان و کروئِلتی-فری است. |
| اَورگِلَس (Hourglass) | این برند شامل محصولات وگان هم می‌شود. اما در تلاش است که تا سال ۲۰۲۰ همه محصولاتش را به فرمولاسیون وگان تغییر دهد. |
| لایم کرایم (Lime Crime) | لایم کرایم هم جزو برندهای وگان و کروئِلتی-فری و دارای نشان پِتاست. |
محصولات وگان به برندهای فوق محدود نمی‌شوند. اما پیشنهاد می‌کنیم حتما وب‌سایت برندها را برای کسب اطلاعات بیشتر چک کنید.
نکات پایانی
- شناسایی محصولات وگان صرفا از روی لیست ترکیبات سازنده همیشه کار آسانی نیست. چراکه برخی ترکیبات خاص می‌توانند هم از منشأ حیوانی و هم از منشأ گیاهی تولید شده باشند. اما برندها ملزم نیستند که منشا حیوانی یا گیاهی ترکیبات این‌چنینی را حتما مشخص کنند. برای مثال اِسکوالین می‌تواند هم از روغن کبد کوسه و هم از روغن زیتون تولید شده باشد. درحالی‌که بسیاری از برندها در لیست ترکیبات سازنده محصولات‌شان منشأ حیوانی یا گیاهی این ترکیب را ذکر نمی‌کنند.
- محصولات وگان ازلحاظ کارایی و اثربخشی روی پوست لزوما از محصولات غیروگان برتر نیستند. همان طور که گفتیم، وقتی از کلمه وگان برای توصیف محصولی استفاده می‌شود، صرفا به معنی استفاده از ترکیبات غیرحیوانی است. اما این ویژگی تضمین‌کننده کیفیت بهتر ترکیبات جایگزین استفاده‌شده نیست. اتفافا حالا که محصولات وگان بازار خوبی پیدا کرده‌اند، کم نیستند تولیدکنندگانی که چنین الفاضی را صرفا برای فروش بیشتر به محصولات‌شان نسبت می‌دهند. حال آنکه شاید در واقعیت از جایگزین‌های مرغوبی در فرمولاسیون‌شان استفاده نکرده باشند.
سعی کردیم عمده نکاتی که را دانستن‌شان خالی از لطف نیست برایتان گردآوری کنیم. اما اگر هنوز درباره لوازم آرایشی وگان سؤالی دارید که بی‌جواب مانده است، حتما با ما در میان بگذارید. شاید بتوانیم جواب سؤال‌تان را پیدا کنیم.
عالی. ممنون