تفاوت پیانو دیجیتال و کیبورد؛ کدام برای یادگیری پیانو انتخاب بهتری است؟
تفاوت پیانو دیجیتال و کیبورد سؤال خیلی از شماهایی است که تصمیم دارید با خرید یکی از این دو ساز برای یادگیری پیانو مهیا شوید. در این مطلب «درجه» برایتان روشن می‌کنیم که از هرکدام اینها می‌توان انتظار چه قابلیت‌هایی را داشت.
اغلبِ علاقه‌مندان به یادگیری پیانو با پیانوهای آکوستیک شروع نمی‌کنند. دلیل هم دارد. برای خرید پیانوی آکوستیک باید جیب پرپولی داشته باشید. تاآنجاکه با گشت‌وگذار در وب‌سایت‌های فروش ساز و پیانو متوجه شدیم، خرید پیانوی آکوستیک دست‌کم ۵۰ میلیون تومانی آب می‌خورد. تازه این گویا کف قیمت است. اما پیانوهای دیجیتال از قیمت مقرون‌به‌صرفه‌تری برخوردارند و با مثلا ۱۵ میلیون تومان هم می‌توان سروته قضیه را هم‌آورد. خرید کیبورد گزینه مقرون‌به‌صرفه‌تر دیگری است که به ذهن می‌رسد. منتها بسیاری از هنرجویان به‌غلط پیانوی دیجیتال و کیبورد را یکی فرض می‌کنند. درحالی‌که این دو یکی نیستند و از جهات مختلفی باهم متفاوت‌اند.
تفاوت پیانو دیجیتال و کیبورد در چیست؟
پیانوی دیجیتال جایگزین پیانوی واقعی است. اگر دقیق‌تر بگوییم، پیانوهای دیجیتال ترکیبی از پیانوهای آکوستیک و کیبوردهای الکترونیکی‌اند. بیشترِ هدف‌شان اما بازسازی صدا و القای حس پیانوهای آکوستیک است. ازلحاظ شکل ظاهری هم حتی به پیانوهای آکوستیک بسیار شبیه‌اند. اما هدف اصلی کیبورد تقلید از پیانوهای آکوستیک نیست. البته که در تنظیمات کیبوردها هم صدای پیانوی آکوستیک وجود دارد. منتها مهم‌ترین ویژگی کیبورد را می‌توان سبکی و قابل‌حمل‌بودن این ساز دانست. ضمن اینکه کیبوردها از قابلیت‌های اضافه‌تری برخوردارند که متفاوت‌شان می‌کند.
احتمالا هنوز تفاوت پیانو دیجیتال و کیبورد آن‌طور که باید برایتان مشخص نیست. پس بگذارید کمی جزئی‌تر بررسی کنیم:
از لحاظ تعداد کلاویه‌ها
در سازهای صفحه‌کلیدی به هریک از شستی‌ها یا همان کلیدها اصطلاحا کلاویه گفته می‌شود. اما ببینیم پیانوهای دیجیتال و کیبوردها ازلحاظ صفحه‌کلید چه تفاوتی باهم دارند.
یک پیانوی آکوستیک استاندارد ۸۸ کلیده است. پیانوهای دیجیتال هم، چون می‌خواهند شبیه پیانوهای واقعی باشند، معمولا ۸۸ کلیده‌اند. البته شاید به مدل‌های ۷۳ یا ۷۶ کلیده هم بربخورید (مانند یاماها پی-۱۲۱ یا کُرگ اِل‌پی-۳۸۰). اما این مدلی‌ها خیلی رایج نیستند. این از پیانوهای دیجیتال. در نقطه مقابل به کیبوردها می‌رسیم، که چون هدف‌شان جایگزین‌بودن پیانوهای آکوستیک نیست، معمولا کمتر از ۸۸ کلید دارند. گفتیم معمولا، چراکه در بین کیبوردها هم شاید مدل‌های ۸۸ کلیده پیدا شود. اما اغلب کیبوردها ۶۱، ۷۳ یا ۷۶ کلیده‌اند.
ولی برای شماهایی که به یادگیری و نواختن قطعات کلاسیک علاقه‌مندید، همان پیانوهای دیجیتال ۸۸ کلیده بهترند.
از لحاظ حس لمس کلاویه‌ها
دیگر تفاوت پیانو دیجیتال و کیبورد به سنگینی و حساسیت کلیدها برمی‌گردد. کلیدهای اغلب پیانوهای دیجیتال از نوع کلاویه‌سنگین و حساس‌اند. درحالی‌که کیبوردها معمولا این‌طور نیستند. کیبورد سازی است که انتظار می‌رود سبک و قابل‌حمل باشد. اصراری هم ندارد لزوما حس پیانوهای واقعی را برای نوازنده شبیه‌سازی کند. ازاین‌رو در اغلب کیبوردها از کلیدهای سبک استفاده می‌شود. اما ازلحاظ حساسیت باید بگوییم کیبوردها هم می‌توانند از کلیدهای حساس برخوردار باشند.
حالا حتما می‌پرسید سنگینی و حساسیت کلیدها چه اهمیت و تأثیری دارد. برایتان می‌گوییم.
سنگینی یا سبکی کلاویه‌ها چه تفاوتی ایجاد می‌کند؟
پیانوهای آکوستیک کلاویه‌سنگین‌اند. به این معنی که کلیدها در برابر فشار انگشت مقداری مقاومت دارند و درنتیجه نوازنده وزن طبیعی کلید را هنگام نواختن حس می‌کند. اما این مقاومت از کجا می‌آید؟ در پیانوهای آکوستیک صدا براثر ضربه چکش‌ها به سیم‌ها و سپس ارتعاش سیم‌ها تولید می‌شود. هر چکش به سیستمی اهرمی دارای وزن و مقاومت متصل است. به همین دلیل فشردن کلیدها احساس سنگینی ایجاد می‌کند و بسته به میزان فشار انگشت صدایی متفاوت تولید می‌شود.
پیانوهای دیجیتال هم برای تداعی حس لمس پیانوهای آکوستیک معمولا از کلیدهای سنگین‌شده برخوردارند. اما صفحه‌کلید کیبورد معمولا نرم است. بنابراین پیانوهای دیجیتالِ کلاویه‌سنگین برای تقویت مهارت انگشتان هنرجویان تازه‌وارد بهترند. اگر تصمیم دارید بعدها روی پیانوهای آکوستیک کار کنید، پس باید سنگینی کلیدهای سازی که می‌خرید برایتان مهم باشد. وگرنه به‌خوبی نمی‌توانید مهارت لازم را در انگشتان‌تان پرورش دهید.
حساسیت صفحه‌کلید چطور؟
وقتی از حساسیت صفحه‌کلید حرف می‌زنیم، منظورمان واکنش‌پذیری کلیدها به میزان فشاری است که نوازنده بر هر کلید وارد می‌کند. یعنی اگر کلیدی را محکم‌تر بنوازید، صدای بلندتر و اگر کم‌فشارتر بنوازید، صدای پایین‌تری تولید می‌شود. اغلب پیانوهای دیجیتال و برخی کیبوردها از صفحه‌کلید حساس برخوردارند. اما میزان حساسیت‌شان می‌تواند متفاوت باشد.
این ویژگی تا حد زیادی به انتقال بهتر حس موسیقی کمک می‌کند. چراکه هر قطعه دارای نت‌های پایین و بالاست و از نوسانات این دو حسی که باید منتقل می‌شود. اما بدون صفحه‌کلید حساس نوازنده قادر به بیان تغییرات نت‌های پایین و بالا نیست و موسیقی تولیدشده یک‌نواخت درمی‌آید. با این تفاصیل اگر در یادگیری پیانو مصمم‌اید، بهتر است، به‌جای کیبورد، پیانوی دیجیتال کلاویه‌سنگین با قابلیت لمس حساس بخرید.
از لحاظ کیفیت صدا
پیانوهای دیجیتال مقلد پیانوهای آکوستیک‌اند. ازاین‌رو صدایی هم که تولید می‌کنند قاعدتا قرار است تا حد امکان به پیانوهای واقعی شبیه باشد. همان طور که در توضیح تفاوت پیانوهای آکوستیک با پیانوهای دیجیتال برایتان گفتیم، صدای پیانوی دیجیتال حاصل پخش فایل صوتی است. پیانوهای دیجیتال می‌توانند علاوه‌بر صدای پیانوهای آکوستیک صدای برفرض پیانوهای الکتریکی، ارگ یا هر ساز دیگری را هم به‌شرط وجود فایل نمونه‌صدا تولید کنند. تازه پیانوهای دیجیتال همچنین به بلندگوهای داخلی مجهزند.
ازاین‌رو صدای پیانوهای دیجیتال معمولا غنی‌تر، طنین‌دارتر و حجیم‌تر از صدای کیبوردهاست. البته وجود بلندگوهای داخلی موجب افزایش وزن هم می‌شود. درواقع یکی از دلایل سنگین‌تربودن پیانوهای دیجیتال وجود همین بلندگوهاست که جابه‌جاکردن‌شان را در مقایسه با کیبوردها سخت‌تر می‌کند. با کیبورد هم می‌توان بر اساس صدای پیانو و سایر سازهای آکوستیک نواخت. منها تفاوتش اینجاست که نمونه‌صدای کیبوردها در مدل‌های پایین‌رده و ارزان با کیفیت صدای پیانوهای دیجیتال قابل‌قیاس نیست.
پس به‌عنوان یک هنرجوی مبتدی می‌توانید با تمرین روی پیانوهای دیجیتال، به‌دلیل تشابه بیشترشان به صدای واقعی پیانوهای آکوستیک، گوش‌تان را هم ازلحاظ حساسیت به زیروبم صدا بهتر تقویت کنید. به‌طورکلی می‌توان گفت کیفیت صدای کیبوردها به اندازه پیانوهای دیجیتال نیست. اغلب کیبوردها از صدای کوک برخوردارند، اما غیرواقعی‌ترند. بااین‌حال کیبورد هم ساز باارزشی به حساب می‌آید و خصوصا برای آهنگ‌سازی از قابلیت‌های متمایزی برخوردار است.
از لحاظ تعدد صدا و ریتم
کیبوردها معمولا ازلحاظ تعدد صدا و ریتم برنده‌اند. ازاین‌رو کیبورد ساز مناسبی برای آهنگ‌سازی است. خصوصا اینکه سبک و قابل‌حمل هم هست و هروقت ذهن‌تان جرقه زد می‌توانید دست‌به‌کار شوید. حتی می‌توانید از تلفیق صداهای سازهای مختلف استفاده کنید. خلاصه کلام اینکه کیبوردها از تنوع صدایی و ریتمی بالاتری برخوردارند و دست آهنگ‌ساز و نوازنده را باز می‌گذارند.
اما پیانوهای دیجیتال از این لحاظ محدودترند. چراکه در پیانوهای دیجیتال کیفیت صدا از تنوع صدا اهمیت بیشتری دارد. برفرض اگر پیانوی دیجیتال از ۱۰ تا ۲۰ تنوع صدایی برخوردار باشد، کیبوردها، حتی ارزان‌ترین‌شان، از صدها نوع صدای مختلف برخوردارند.
از لحاظ اندازه کلاویه‌ها
اندازه یا بهتر بگوییم ابعاد کلاویه‌ها در پیانوهای دیجیتال شبیه پیانوهای آکوستیک است. اما اندازه کلیدها در اغلب کیبوردها کوچک‌تر است. پس می‌توان گفت یادگیری و نواختن‌شان هم راحت‌تر است. درحالی‌که یادگیری پیانوهای دیجیتال شاید کمی بیشتر طول بکشد و سخت‌تر باشد. به‌علاوه چون کلیدهای کیبوردها کوچک‌تر و سبک‌ترند، کیبورد خصوصا ساز مناسبی برای آشناکردن بچه‌ها با موسیقی است.
از لحاظ قابلیت‌های آموزشی
کیبوردها در مقایسه با پیانوهای دیجیتال به قابلیت‌های اضافه‌تری مجهزند. برای مثال می‌توان به ویژگی‌های کمک‌آموزشی اشاره کرد که خصوصا به درد مبتدیان صفر می‌خورند. کیبوردها معمولا در خود سیستم از دروس آموزشی برخوردارند یا همراه با اپلیکیشن‌های آموزشی ارائه می‌شوند. برخی کیبوردها حتی نمایشگردارند و می‌توانید نت‌ها را از روی نمایشگر خود کیبورد ببینید. اما اغلب پیانوهای دیجیتال نمایشگردار نیستند. چراکه در طراحی و ساخت پیانوهای دیجیتال تمرکز اصلی روی ویژگی‌هایی چون کیفیت صدا و عملکرد کلیدهاست. قابلیت‌های متنوع‌تر و ویژگی‌های اضافه را معمولا در کیبوردها پیدا می‌کنید.
از لحاظ قیمت
پیانوی دیجیتال انتخاب گران‌تری است. البته که پیانوهای دیجیتال هم رده‌بندی دارند. اما به‌طورکلی کیبورد ساز ارزان‌تری است. درمورد کیبوردها هم باید بگوییم بازه قیمتی خیلی متنوعی دارند و بسته به امکانات و پیشرفته‌بودن‌شان گران‌تر می‌شوند. اما برای بودجه‌های حداقل زیر ۵ میلیون تومان هم گزینه‌هایی وجود دارد.
اگر تازه‌کارید و تصمیم دارید بعدها که مهارت حرفه‌ای‌تری پیدا کردید پیانوی آکوستیک بخرید، بهتر است کمی بیشتر هزینه کنید و با پیانوهای دیجیتال یاد بگیرید تا کیبورد. اما اضافه کنیم که با کیبورد هم می‌توان اصول اولیه را یاد گرفت.
جمع‌بندی
امیدواریم توانسته باشیم با این مطلبی که گردآوری کردیم، تفاوت پیانو دیجیتال و کیبورد را برایتان روشن کنیم. باتوجه به توضیحاتی که دادیم، کیبورد ساز مناسبی برای یادگیری اصول اولیه موسیقی و تجربه ترکیب‌کردن صداها و آهنگ‌سازی است. اما این تصور هم غلط است که فکر کنید کیبورد صرفا سازی برای مبتدی‌ها و سرگرمی است. همه کیبوردها در یک سطح نیستند. کیبوردهای پیشرفته اتفاقا برای خبره‌های موسیقی ساخته شده‌اند. نوازندگان حرفه‌ای معمولا از کیبورد صرفا برای تولید صدای پیانو استفاده نمی‌کنند. بلکه از تنوع صدا و قابلیت‌های گسترده‌تر کیبوردهای پیشرفته بیشتر برای آهنگ‌سازی و خلق صداها و ترکیب‌های جدید بهره می‌برند. منتها اگر هدف‌تان یادگیری جدی پیانوست، ترجیحا پیانوی دیجیتال انتخاب بهتری است. هم برای هنرجویان مبتدی و هم حرفه‌ای‌ترها. اگر با پیانوهای دیجیتال یاد بگیرید، بعدها راحت‌تر می‌توانید آموخته‌هایتان را روی پیانوهای آکوستیک اجرا کنید. در پایان اضافه کنیم که پیانوی دیجیتال و کیبورد هرکدام شامل انواع مختلفی است. در مطالب آینده سعی می‌کنیم به این موضوع هم بپردازیم. [see_also]17031[/see_also]
