اسکولیوز: درمان، علائم و تشخیص آن
اسکولیوز باعث می‌شود ستون فقرات به یک سمت منحرف گردد. این انحراف می‌تواند در قسمتی از ستون فقرات باشد، اما اغلب نواحی بالای ستون فقرات و کمر را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
اسکولیوز اغلب در اواخر کودکی یا اوایل نوجوانی که سرعت رشد زیاد است، روی می‌دهد. در بانوان شایع‌تر از آقایان است. اسکولیوز همیشه قابل مشاهده نیست، اما برخی مبتلایان به این بیماری ممکن است به یک سمت تکیه بدهند یا شانه‌ها یا باسن آنها به خاطر انحراف ستون فقرات هم سطح نباشند. در اکثر موارد، بیمار نیاز به درمان ندارد، زیرا انحراف اغلب به حد قابل توجهی پیشرفت نمی‌کند. با این حال، بسته به درجه انحراف و سن کودک، پزشکان ممکن است ترکیبی از بریس کمر و فیزیوتراپی را پیشنهاد دهند. تعداد کمی از مبتلایان به اسکولیوز ممکن است به جراحی نیاز داشته باشند. عوارض احتمالی اسکولیوز شامل درد مزمن، مشکلات تنفسی و کاهش توانایی در ورزش کردن می‌شود. در این مقاله، مروری بر اسکولیوز داریم که شامل دلایل، علائم و درمان آن می‌شود.
اسکولیوز چیست؟
فرد مبتلا به اسکولیوز انحنای C شکل در ستون فقرات خود دارد. به منظور تشخیص اسکولیوز توسط پزشک، زاویه کاب (Cobb) – مقیاس انحراف – باید حداقل ده درجه باشد. اسکولیوز انواع مختلفی دارد که می‌تواند در هر سنی روی دهد، اما اغلب در سنین بین 10 تا 12 سالگی یا در نوجوانی ایجاد می‌گردد. هرچند اسکولیوز در نوزادان نادر است، اما اسکولیوز نوزادان نیز می‌تواند در سنین قبل از 3 سالگی روی دهد.
در اکثر موارد، دلیلی برای ایجاد اسکولیوز وجود ندارد. پزشکان این حالت را اسکولیوز ایدیوپتیک می‌نامند. در موارد دیگر، اسکولیوز ممکن است با فلج مغزی، دیستروفی عضلانی یا اسپینا بیفیدیا همراه باشد. از سمت دیگر، ممکن است ناهنجاری همراه با تولد نیز باشد. پزشکان انحراف‌های ستون فقرات را به ساختاری و غیرساختاری دسته بندی می‌کنند. انحراف ساختاری دائمی است و ممکن است به علت بیماری یا صدمه ایجاد گردد.
علائم اسکولیوز
علائم اسکولیوز شامل موارد زیر می‌شوند:
- انحراف مشهود ستون فقرات
- تمایل به یک سمت بدن
- افتادگی شانه‌ها
- بیرون زدگی یک شانه یا سمت باسن
- بیرون زدگی دنده‌ها در یک سمت بدن
- نامتناسب بودن لباس‌ها
اسکولیوز چگونه تشخیص داده می‌شود؟
پزشک ستون فقرات، دنده‌ها و شانه‌ها را معاینه می‌کند. پزشک می‌تواند با کمک ابزاری به نام اسکولیومتر یا شیب سنج درجه اسکولیوز را اندازه‌گیری کند. اگر درجه بالاتر از ده بود، نشان دهنده اسکولیوز است. عکسبرداری‌هایی مانند اشعه ایکس، CT اسکن و MRI می‌تواند به پزشک در بررسی شکل، مسیر، موقعیت و زاویه انحراف کمک کند. پزشک ممکن است برای توصیه‌های بیشتر، بیمار را به متخصص ارتوپدی ارجاع دهد.
چه گزینه‌های درمانی برای اسکولیوز وجود دارند؟
در اکثر موارد، کودکان و نوجوانان مبتلا به اسکولیوز خفیف نیاز به درمان ندارند. اگر انحراف بین 10 تا 25 درجه باشد، پزشک بیمار را با فاصله زمانی 3، 6 یا 12 ماه معاینه می‌کند تا ببیند که آیا شرایط او تغییر کرده است یا خیر. اگر درجه انحراف 25 تا 40 درجه بود، پزشک ممکن است بریس را پیشنهاد دهد. اگر درجه انحراف بیش از این مقدار بود و اسکلت بدن هنوز بالغ نشده بود، پزشک ممکن است جراحی را توصیه کند.
پزشک موارد زیر را در هنگام تصمیم گیری برای گزینه‌های درمانی در نظر خواهد گرفت:
- جنسیت: بانوان بیشتر از آقایان به اسکولیوز مبتلا می‌شوند و به تدریج نیز بدتر می‌گردد.
- انحراف شدید: نوع و شدت انحراف ممکن است روی پیشروی بیماری تاثیر بگذارد. انحرافات C شکل معمولا از نوع اسکولیوز ایدوپتیک هستند، این نوع انحراف در بین مبتلایان به اسکولیوز عصبی عضلانی رایج‌تر است.
- موقعیت انحراف: انحراف در بخش مرکزی ستون فقرات بدتر از انحراف در بخش بالایی یا پایینی کمر است.
- بلوغ استخوان: اگر رشد استخوان بیمار متوقف شده باشد، احتمال بدتر شدن بیماری کمتر است. در هنگامی که استخوان هنوز در حال رشد است، بریس‌ها موثرتر هستند.
گچ گرفتن
در اسکولیوز نوزادان، پزشک ممکن است از گچ طبی به جای بریس استفاده کند تا به ستون فقرات در حال رشد نوزاد کمک کند تا در موقعیت طبیعی خود قرار گیرد. گچ به بیرون بدن نوزاد متصل می‌شود و آن را همیشه خواهند داشت. در اکثر نوزادانی که رشد سریع دارند، پزشک نیاز به تعویض منظم گچ دارد.
استفاده از بریس
اگر بیمار اسکولیوز متوسط داشته باشد و استخوان هنوز در حال رشد باشد، پزشک ممکن است استفاده از بریس را پیشنهاد دهد. درست همانند بریس‌های قوز کمر، این بریس از ایجاد انحراف بیشتر پیشگیری می‌کند، اما اسکولیوز را درمان یا معکوس نمی‌کند.
بیمار معمولا باید بریس را تمام مدت حتی در شب استفاده کند. تاثیر این بریس با ساعاتی که بیمار در طی روز از آن استفاده می‌کند مرتبط است. بریس معمولا بیمار را محدود نمی‌کند. اگر می‌خواهند در فعالیت بدنی شرکت کنند، می‌توانند بریس را در بیاورند.
دو نوع بریس وجود دارد:
ارتز توراکولومبوساکرال (TLSO)
TLSO نوعی پلاستیک است و به منظور قرار گرفتن دور انحناهای بدن طراحی شده است. این ارتز معمولا از زیر لباس قابل مشاهده نیست.
بریس میلواکی
این نوع بریس برای نیم تنه کامل است و دارای حلقه‌ای برای گردن و تکیه‌گاهی برای چانه و سر است. زمانی که استفاده از بریس TLSO مناسب یا موثر نباشد، پزشکان این بریس را توصیه می‌کنند.
درمان کایروپراکتیک
برخی از بیماران برای تسکین درد و ناراحتی به کایروپراکتیک مراجعه می‌کنند. متخصص کایروپراکتیک ستون فقرات را دستکاری کرده و درمان‌های جایگزینی ارائه می‌دهد. این متخصصان باور دارند که تنظیم مجدد ستون فقرات ترمیم و سلامتی را بهبود می‌بخشد. کایروپراکتیک ممکن است کیفیت زندگی بیمار را بهبود بخشد. اما بیماری را درمان نمی‌کند، زیرا انحراف ستون فقرات را درمان نمی‌کند. هیچ تحقیقی ثابت نکرده که دستکاری کایروپراکتیک برای درمان بیماری اسکولیوز مفید است.
ورزشها
ورزش‌های متنوعی ممکن است به درمان اسکولیوز کمک کند و متخصصان روش‌های زیادی را پیشنهاد می‌دهند. با این حال، هدف آنها تنظیم مجدد ستون فقرات، قفسه دنده‌ها، شانه‌ها و لگن است تا به حالت بدنی طبیعی دست یابید.
شواهد زیادی وجود دارند که نشان می‌دهند ورزش کردن می‌تواند به درمان اسکولیوز کمک کند. با این حال، توجه کنید که تحقیقات بیشتری در مورد اثربخشی ورزشها نیاز است.
در موارد شدید، اسکولیوز می‌تواند به مرور زمان پیشروی کند. در این موارد، پزشک ممکن است فیوژن ستون فقرات را توصیه کند. این جراحی انحراف ستون فقرات را کم کرده و از بدتر شدن بیماری اسکولیوز جلوگیری می‌کند.
جراح ممکن است از میله‌ها، قلاب‌ها، پیچ‌ها یا سیم‌هایی برای صاف نگه داشتن ستون فقرات در زمان ترمیم استخوان استفاده کند. آنها ممکن است از پیوند استخوان نیز به منظور کمک به ترمیم استخوان استفاده کنند.
کودکان معمولا بعد از 4 تا 6 هفته می‌توانند به مدرسه باز گردند و بعد از 3 تا 6 ماه ورزش کنند. به مدت یک سال، باید از انجام ورزش‌هایی که باعث خم شدن کمر می‌شود، مانند اسب سواری و ورزش‌های تهاجمی پرهیز کنند. در برخی موارد، به منظور پشتیبانی از ستون فقرات، ممکن است به مدت حدودا 6 ماه نیاز به استفاده از بریس باشد.
اگر پزشک مطمئن باشد که مزایای فیوژن ستون فقرات بیشتر از خطرات آن است، این جراحی را توصیه می‌کند. خطرات این درمان شامل موارد زیر می‌شوند:
- جابجایی میله: میله ممکن است از مکان اصلی خود جابجا شود و نیاز به جراحی بیشتری داشته باشد.
- Pseudarthrosis: زمانی ایجاد می‌شود که استخوان‌های ستون فقرات جوش نخورند. ممکن است دردناک بوده و منجر به پس زدن میله‌ها گردد، زیرا تمامی فلزات در فشار مستمر از بین می‌روند.
- عفونت: آنتی بیوتیک‌ها می‌توانند عفونت‌های بعد از جراحی را از بین ببرند.
- آسیب عصبی: احتمال آسیب به اعصاب ستون فقرات وجود دارد که می‌تواند باعث بروز مشکلاتی از متعادل مانند بی‌حسی پا تا شدید مانند از دست دادن عملکرد بخش پایینی بدن شود.
جراحی
جراحی در برخی موارد اسکولیوز بزرگسالان ضروری است. این درمان به علت احتمال بروز عوارض ناشی از جراحی ستون فقرات، آخرین گزینه است. جراحی ممکن است برای دلایل زیر توصیه گردد:
- درد: کمردرد و پا درد ناشی از جراحی ممکن است اسکولیوز شدید و مستمر گردد و به درمان‌های عادی جواب ندهد.
- عدم تعادل ستون فقرات: در بررسی پیشروی بیماری اسکولیوز و در صورتی که تعادل ستون فقرات مطرح باشد، جراحی نیاز است. زمانی که می‌ایستیم و به جلو نگاه می‌کنیم، سر باید در تعادل با بالای مرکز لگن و زمانی که به پهلو نگاه می‌کنیم روی مفصل لگن باشد. اگر پیشروی انحراف بیش از حد باشد، بیمار درد و ناتوانی بیشتری حس خواهد کرد.
- به منظور ارتقای کیفیت زندگی، نیاز به جراحی باشد: گرچه جراحی صرفا برای بهبود ظاهر توصیه نمی‌گردد، اما برخی علائم بدشکلی ستون فقرات خود را نمی‌توانند تحمل کنند. عدم تعادل ستون فقرات بر عملکردهای اولیه و کیفیت کلی زندگی آنها تاثیر می‌گذارد. در این موارد جراحی تنها گزینه است. در جوانان، تغییر شکل به منظور زیبایی ممکن است عامل اصلی در تصمیم‌گیری در مورد داشتن جراحی باشد، اما در افراد مسن‌تر این مورد معمولا وجود ندارد. بسته به هر مورد، گزینه‌های جراحی ستون فقرات متنوعی وجود دارد. در کل، روش‌های جراحی به منظور تثبیت ستون فقرات، بازیابی تعادل و تسکین فشار روی اعصاب طراحی شده‌اند. جراحی تثبیت ستون فقرات، استخوان‌های ستون فقرات را با استفاده از پیوند استخوانها و سپس ایمپلنت‌های فلزی به منظور ثابت نگه داشتن ستون فقرات، به یکدیگر متصل می‌کند.
