سندرم تخمدان پلی‌کیستیک چیست؟ علائم و راه های درمان آن

سندرم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS) نوعی اختلال هورمونی است. این بیماری شایع در زنان ممکن است باعث ایجاد دوره قاعدگی کوتاه یا طولانی مدت یا هورمون مردانه (آندروژن) بیش از حد طبیعی شود.

تخمدان‌ها ممکن است فولیکول ایجاد کنند و در ترشح تخمک به طور منظم موفق نباشند. علت دقیق PCOS مشخص نیست. درمان قطعی برای آن وجود ندارد اما با تشخیص به موقع با کمک متخصص زنان و زایمان و نازایی خوب، همراه با کاهش وزن ممکن است خطر عوارضی مانند دیابت نوع دو و بیماری‌های قلبی را کاهش دهد.همچنین تاثیر شیوه و سبک زندگی برای کنترل این بیماری را باید در نظر گرفت.

علل

علت دقیق PCOS مشخص نیست. عواملی که ممکن است نقش داشته باشند عبارتند از:

• انسولین اضافی: انسولین هورمونی است که در لوزالمعده تولید می‌شود و به سلول‌ها اجازه می‌دهد از قند بدن شما استفاده کنند. اگر سلول‌ها در برابر عملکرد انسولین مقاوم شوند سطح قند خون افزایش می‌یابد و بدن ممکن است انسولین بیشتری تولید کند. انسولین اضافی ممکن است تولید آندروژن را افزایش دهد و باعث مشکل در تخمک‌گذاری شود.
• التهاب خفیف (پاسخ التهابی): این اصطلاح برای توصیف تولید گلبول‌های سفید خون برای مقابله با عفونت استفاده می‌شود. تحقیقات نشان داده است که زنان مبتلا به PCOS نوعی التهاب درجه پایین دارند که تخمدان پلی‌کیستیک را برای تولید آندروژن تحریک می‌کند که می‌تواند منجر به مشکلات قلبی و عروقی شود.
• آندروژن اضافی: تخمدان‌ها سطح غیر طبیعی زیادی از آندروژن تولید می‌کنند و در نتیجه باعث پرمویی و آکنه می‌شوند.

تحقیقات ژنتیکی در این‌باره نشان می‌دهد که برخی از ژن‌ها ممکن است با ابتلای به PCOS مرتبط باشند.

علائم سندروم تخمدان پلی کیستیک چیست؟

علائم و نشانه‌های سندرم تخمدان پلی‌کیستیک اغلب در زمان اولین قاعدگی در دوران بلوغ ایجاد می‌شود. افزایش زیاد وزن نیز می‌تواند در به‌وجود آمدن این سندرم موثر باشد.

علائم سندرم تخمدان پلی‌کیستیک متفاوت است و تشخیص آن زمانی انجام می‌شود که این علائم را داشته باشید:

• پریودهای نامنظم: چرخه قاعدگی نامنظم یا طولانی مدت شایعترین علامت سندرم تخمدان پلی‌کیستیک است. به عنوان مثال، ممکن است شما کمتر از ۹ بار در سال قاعدگی داشته باشید یا بیش از ۳۵ روز بین دوره‌های قاعدگی فاصله داشته یا قاعدگی های غیرطبیعی و دردناک داشته باشید.
• آندروژن اضافی: افزایش سطح هورمون‌های مردانه ممکن است منجر به ظهور علائم جسمی مانند موهای زائد صورت و بدن و گاهی اوقات آکنه شدید و طاسی با الگوی مردانه شود.
• تخمدان پلی‌کیستیک: تخمدان‌های شما ممکن است بزرگ شده و حاوی فولیکول‌هایی باشند که تخمک‌ها را احاطه کرده‌اند. در نتیجه تخمدان‌ها ممکن است به طور منظم عمل نکنند.

علائم PCOS در صورت چاقی شدیدتر می‌شود.

عوارض پی سی او اس

عوارض PCOS (سندروم تخمدان پلی کیستیک) شامل ناباروری، دیابت بارداری یا فشار خون بالا ناشی از بارداری، سقط جنین یا زایمان زودرس، استئوهپاتیت غیر الکلی؛ التهاب شدید کبدی ناشی از تجمع چربی در کبد، سندرم متابولیک؛ مجموعه‌ای از شرایط شامل فشار خون بالا، قند خون بالا و سطح کلسترول یا تری‌گلیسیرید غیرطبیعی که به طور قابل توجهی خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی عروقی را افزایش می‌دهد، دیابت نوع دو، آپنه خواب، افسردگی، اضطراب و اختلالات خوردن، خونریزی غیرطبیعی رحم، سرطان پوشش رحم (سرطان آندومتر) است.

تشخیص بیماری

پزشک با سوال در مورد سابقه پزشکی فرد، از جمله دوره‌های قاعدگی و تغییرات وزن شروع می‌کند. معاینه فیزیکی شامل بررسی علائم رشد موهای زائد، مقاومت به انسولین و آکنه است. پزشک ممکن است درخواست انجام آزمایش خون، سونوگرافی و معاینه لگن کند.

درمان سندروم تخمدان پلی کیستیک

این بیماری درمان قطعی ندارد اما با رعایت یکسری نکات و شیوه زندگی امکان کنترل و کمتر کردن عوارض آن وجود دارد.

• تغییر سبک زندگی

پزشک ممکن است کاهش وزن را از طریق رژیم کم کالری همراه با فعالیت‌های ورزشی متوسط توصیه کند. کاهش حتی 5 درصد از وزن بدن، میتواند وضعیت را بهبود بخشد. کاهش وزن همچنین میتواند اثربخشی داروهایی را که پزشک برای PCOS توصیه می‌کند؛ افزایش دهد و به ناباروری کمک کند.

• داروها

برای تنظیم چرخه قاعدگی، پزشک ممکن است موارد زیر را توصیه کند:

• قرص‌های ترکیبی ضد بارداری: قرص‌هایی که حاوی استروژن و پروژستین هستند باعث کاهش تولید آندروژن و تنظیم استروژن می‌شوند. تنظیم هورمون‌ها می‌تواند خطر ابتلا به سرطان آندومتر را کاهش داده و خونریزی غیرطبیعی‌، رشد موهای زائد و آکنه را اصلاح کند.
• پروژسترون درمانی: مصرف پروژستین به مدت ۱۰ تا ۱۴ روز هر یک تا دو ماه می‌تواند قاعدگی را تنظیم کند و از سرطان آندومتر محافظت کند. پروژسترون درمانی سطح آندروژن را بهبود نمی‌بخشد و از بارداری جلوگیری نمی‌کند.

برای کمک به تخمک‌گذاری، پزشک ممکن است موارد زیر را توصیه کند:

• کلومیفن: این داروی خوراکی ضد استروژن، در اولین قسمت از چرخه قاعدگی مصرف می‌شود.
• متفورمین این داروی خوراکی برای دیابت نوع دو، مقاومت به انسولین را بهبود می‌بخشد و سطح انسولین را کاهش می‌دهد.
• گنادوتروپین: این داروهای هورمونی از طریق تزریق تجویز می‌شوند.

برای کاهش رشد بیش از حد مو، پزشک ممکن است موارد زیر را توصیه کند:

• قرص‌های جلوگیری از بارداری: این قرص‌ها باعث کاهش تولید آندروژن می‌شوند که می‌تواند باعث رشد بیش از حد مو شود.
• اسپیرونولاکتون: این دارو تاثیر آندروژن بر روی پوست را مسدود می‌کند.
• الکترولیز یک سوزن کوچک به هر فولیکول مو وارد می‌شود. سوزن جریان الکتریکی ساطع می‌کند تا فولیکول آسیب دیده و در نهایت از بین برود.

شیوه زندگی و درمان‌های خانگی

برای کمک به کاهش اثرات PCOS ، سعی کنید موارد زیر را رعایت کنید:

• وزن سالم داشته باشید. کاهش وزن می‌تواند سطح انسولین و آندروژن را کاهش دهد و ممکن است تخمک گذاری را بازگرداند. با یک متخصص تغذیه ملاقات کنید تا در رسیدن به اهداف کاهش وزن کمکتان کند.
• مصرف کربوهیدرات را محدود کنید. رژیم‌های غذایی کم‌چرب و پرکربوهیدرات ممکن است سطح انسولین را افزایش دهند. در صورت داشتن PCOS از پزشک خود در مورد رژیم کم‌کربوهیدرات سوال کنید.
• فعال باشید. ورزش به کاهش سطح قند خون کمک می‌کند. اگر به PCOS مبتلا هستید؛ افزایش فعالیت روزمره و شرکت در یک برنامه ورزشی منظم ممکن است مقاومت به انسولین را درمان یا حتی از آن جلوگیری کند و به شما کمک کند وزن خود را تحت کنترل داشته باشید و از ابتلا به دیابت جلوگیری کنید.

چه موقع به دکتر زنان و زایمان مراجعه کنیم؟

اگر در مورد دوره‌های قاعدگی خود نگرانی دارید؛ اگر دچار ناباروری هستید یا علائمی از آندروژن اضافی مانند موی بدن، آکنه و طاسی به روش مردانه دارید؛ به دکتر متخصص زنان مراجعه کنید. سندروم تخمدان پلی کیستیک بیماری خطرناکی نیست و همانطور که گفته شد جز بیماری های شایع در میان زنان است و جای نگرانی نیست اما این موضوع نباید باعث غافل شدن از وضعیت سلامتی خودتان شود.