پردازنده گوشی و هر آنچه باید در این باره بدانید

پردازنده گوشی چیست، چه ویژگی‌هایی دارد و دقت به آن در هنگام خرید گوشی هوشمند چه تأثیری در رضایت خریدمان دارد؟

پردازنده مغز متفکر یک گوشی‌هوشمند است و تمامی فرامین شما ازطریق این قطعه کوچک و پرقدرت پردازش می‌شود. درست به‌مانند مغز انسان، تمامی فعل‌و‌انفعالاتی که درون یک گوشی هوشمند اتفاق می‌افتد، باید پیش‌از هرچیزی به تأیید پردازنده برسد.

در گوشی‌های هوشمند، تولیدکنندگان از تراشه‌های مجتمع (SOC) استفاده می‌کنند که علاوه بر پردازنده، سخت‌افزار دیگری چون مودم، پردازنده‌ گرافیکی و… را روی خود دارد.

استفاده از تراشه‌های مجتمع (SOC) افزون‌بر‌اینکه باعث کاهش سایز دستگاه می‌شود، عمر باتری را نیز افزایش می‌دهد و تولیدکنندگان می‌توانند به‌ فضای بیشتری روی بورد اصلی دسترسی داشته باشند.

اینکه در هنگام خرید گوشی هوشمند بدانیم که مدل‌های مختلف پردازنده‌ گوشی چه تفاوت‌هایی با یکدیگر دارند؛ مستقیماً در تجربه کاربری شما از دستگاه تأثیر می‌گذارد.

مدل‌ها، ویژگی‌ها و تفاوت‌های انواع پردازنده گوشی مواردی هستند که در ادامه درباره‌ آن‌ها صحبت خواهیم کرد.

برند‌های مطرح پردازنده گوشی

هم‌اکنون برند‌های زیادی در عرصه تولید پردازنده‌‌ گوشی فعالیت می‌کنند؛ اما در بین تمامی آنها، شرکت آمریکایی کوالکام مصرف و شهرت بیشتری دارد.

شرکت کوالکام با تراشه‌های اسنپدراگون شناخته می‌شود که در طیف گسترده‌ای از دستگاه‌های پایین‌رده، میان‌رده و بالارده مورداستفاده قرار می‌گیرد. در کنار کوالکام، سامسونگ با تراشه‌ اگزینوس، مدیاتک با تراشه‌‌های هلیو MT، اپل با پردازنده‌های سری A و هواوی با تراشه‌های کرین از دیگر فعالان مطرح هستند.

کوالکام؛ اسنپدراگون

کوالکام پردازنده‌های تولیدی خود را با نام اسنپدراگون (Snapdragon) روانه بازار می‌کند. در پردازنده‌های اسنپدراگون برای نمایش قدرت هر مدل، از نماد عددی استفاده می‌شود.

• اسنپدراگون سری ۲۰۰: این سری برای گوشی‌های مقرون‌به‌صرفه و پایین‌رده مورداستفاده قرار می‌گیرد و توان چندان بالایی را ارائه نمی‌کند.
• اسنپدراگون سری ۳۰۰: این سری نیز برای گوشی‌های پایین‌رده استفاده می‌شود. نسبت به سری ۲۰۰، توان‌ سخت‌افزاری اندکی بهبود یافته است.
• اسنپدراگون سری ۴۰۰: این سری از تراشه‌ها هم در گوشی‌های میان‌رده و هم در دستگاه‌های پایین‌رده استفاده می‌شود. کوالکام به‌سبب استفاده از معماری ۶۴ بیتی در این تراشه‌ها، توان سخت‌افزاری را نسبت به دو سری قبلی افزایش داده است.
• اسنپدراگون سری ۶۰۰ و ۷۰۰: در این سه سری، کوالکام تمرکز خود را روی گوشی‌های هوشمند میان‌رده گذاشته است. با خرید دستگاه‌هایی که از این سری تراشه‌ها استفاده می‌کنند، برای استفاده عادی یا اندکی بیشتر از معمول، با هیچ مشکل و کندی سرعتی مواجه نمی‌شوید.
• اسنپدراگون سری ۸۰۰: در این سری، تمرکز تنها روی دستگاه‌های بالارده و پرچمدار است که معمولاً قیمت بالایی دارند. با خرید دستگاه‌هایی که از تراشه‌های این سری استفاده می‌کنند، دستگاه شما از لحاظ سرعت در بالاترین جایگاه قرار می‌گیرد.

سامسونگ؛ اگزینوس

چندسالی می‌شود که سامسونگ در برخی محصولاتش از پردازنده‌های ساختِ خود با نام اگزینوس (Exynos) استفاده می‌کند. باوجود بازاریابی سامسونگ، پردازنده‌های اگزینوس از منظر کارکرد نسبت به کوالکام در رده پایین‌تری قرار دارند.

سامسونگ برای نام‌گذاری تراشه‌های اگزینوس نیز درست به‌مانند کوالکام از شیوه عددی استفاده کرده است؛ با‌این‌تفاوت که به‌جای ۳ رقم، شاهد ۴ رقم هستیم.

• اگزینوس سری ۳۰۰۰ تا ۵۰۰۰: در این سه سری، تراشه‌های تک هسته‌ای و چندهسته‌ای قرار می‌گیرند که برای دستگاه‌های پایین‌رده و ارزان تولید می‌شوند.
• اگزینوس سری ۷۰۰۰ و ۸۰۰۰: معمولاً از این تراشه‌ها در دستگاه‌های میان‌رده استفاده می‌شود؛ با‌این‌حال بعضاً شاهد استفاده از برخی مدل‌ها در دستگاه‌های مقرون‌به‌صرفه نیز هستیم.
• اگزینوس سری ۹۰۰۰: این سری به‌صورت اختصاصی برای دستگاه‌های پرچمدار و بالارده تولید شده است و سامسونگ از آن‌ها در گوشی‌های پرچمدارِ خود نظیر سری گلکسی نوت و گلکسی اس استفاده می‌کند.

مدیاتک؛ تراشه‌های MT و Helio

مدیاتک یک شرکت تایوانی است که پس از کوالکام، حضور گسترده‌ای در حوزه موبایل دارد. هم‌اکنون بیشترین کاربرد پردازنده‌های این شرکت در گوشی‌های میان‌رده و پایین‌رده است.

مدیاتک (Mediatek) برای نام‌گذاری پردازنده‌های خود از روش مبتنی‌بر حروف استفاده کرده که شاید در نگاه نخست کمی گیچ‌کننده به‌نظر برسد.

• سری Helio: این سری بیشتر در گوشی‌های میان‌رده تا بالارده مورد استفاده قرار می‌گیرد. سه حرف A، X و P پیشوندهای برای نمایش قدرت پردازنده هستند.
• سری MT: این سری بیشتر در گوشی‌های پایین‌رده تا میان‌رده استفاده می‌شود. در این سری هرچه شماره تراشه بزرگتر باشد، با عملکرد بهتری روبرو هستیم.

متأسفانه پردازنده‌های سری هلیو (Helio) به‌گونه‌ای نام‌گذاری شده‌اند که نمی‌توان از روی نام آن‌ها درباره عملکرد قضاوت کرد. به‌عنوان‌نمونه، درحالی‌که تراشه Helio P35 عددی بزرگتر نسبت به تراشه Helio X27 دارد؛ اما از منظر توان، در رده پایین‌تری قرار می‌گیرد.

بنابراین پیشنهاد می‌کنیم که همیشه برای کسب اطلاعات درباره پردازنده‌های مدیاتک، پیش‌از خرید در اینترنت جستجو کنید.

اپل؛ پردازنده سری A

اپل یکی از منظم‌ترین نام‌گذاری را روی پردازنده‌های خود انجام می‌دهد. این پردازنده‌ها که فقط در محصولات ساخت این شرکت مورداستفاده قرار می‌گیرند؛ معمولاً به‌سبب طراحی درست و اصولی، تراشه‌های سری A چندین پله در مقایسه با پردازنده‌های رقیب در جایگاه بالاتری قرار دارند.

اپل برای نمایش قدرت تراشه‌های خود از نام‌گذاری عددی استفاده می‌کند؛ هرچه عددِ مقابل A بزرگتر باشد، با توان بیشتری روبرو هستیم. هم‌اکنون آخرین نسل از پردازنده‌های اپل، A12 Bionic نام دارد که در آیفون XS، آیفون XS مکس و آیفون XR مورداستفاده قرار گرفته است. البته در اپل در کنار پردازنده اصلی، از پردازنده کمکی سری m نیز استفاده می‌کند تا گوشی‌های جدید این شرکت عملکرد بهتری داشته باشند.

با‌این‌وجود، این شرکت آمریکایی در دستگاه‌هایی نظیر آیپد که به‌قدرت و توان بیشتری نیاز دارند، از سری متفاوتی استفاده می‌کند که پس از عدد، پسوند X را یدک می‌کشند. این تراشه‌ها معمولاً قدرت بسیار زیادی دارند و برای انجام کارهای سنگینی نظیر ویرایش ویدیو و… مناسب هستند.

هواوی؛ پردازنده کرین

شرکت هواوی از طریق یک برند زیرمجموعه تحت نامِ HiSilicon، چندوقتی می‌شود که به تولید تراشه‌های موبایلی روی آورده است. نام‌گذاری این پردازنده‌ها نیز مبتنی بر عدد است و برای تشخیص قدرت و توان هر یک، نیاز به صرف زمان زیادی نیست.

• سری ۶۰۰: این سری معمولاً در گوشی‌های پایین‌رده یا مقرون‌به‌صرفه مورداستفاده قرار می‌گیرد.
• سری ۷۰۰: هواوی از این سری در گوشی‌های میان‌رده خود استفاده می‌کند. سری ۷۰۰ با تمرکز بر قابلیت‌های مبتنی‌بر هوش‌مصنوعی، عملکرد فراتر از انتظاری را ارائه می‌کند.
• سری ۹۰۰: از این‌ سری در گوشی‌های پرچمدار و گران‌قیمت استفاده می‌شود. هم‌اکنون کرین ۹۸۰ جدیدترین مدل از این سری است که از فناوری‌های جدیدی نیز بهره می‌برد.

کدام بهتر است؟

با شناخت انواع پردازنده گوشی شاید بپرسید که کدام یک عملکرد بهتری دارد.

برای پاسخ به این پرسش، جدول زیر را تهیه کرده‌ایم که ۱۰ پردازنده گوشی پرتوان را به نمایش می‌گذارد.

رده	نام پردازنده	نام گوشی
#1	اپل A12 بایونیک	آیفون XS، آیفون XS مکس و آیفون XR
#2	اسنپدراگون ۸۵۵	سامسونگ گلکسی اس ۱۰ (مدل آمریکا)
#3	اگزینوس ۹۸۲۰	سامسونگ گلکسی اس ۱۰ (مدل جهانی)
#4	کرین ۹۸۰	هواوی میت ۲۰ پرو
#5	اپل A11 بایونیک	آیفون X
#6	کرین ۹۷۰	هواوی میت ۱۰ پرو
#7	اپل A10 فیوژن	آیفون ۷ و آیفون ۷ پلاس
#8	اسنپدراگون ۸۳۵	گوگل پیکسل ۲ ایکس ال
#9	اگزینوس ۸۸۹۵	سامسونگ گلکسی اس ۸ پلاس
#10	اسنپدراگون ۷۱۲	شیائومی Mi 9 SE

با‌این‌حال، برای اندازه‌گیری سرعت و قدرت یک پردازنده، شاخصه‌های بسیاری را باید درنظر داشته باشیم. پایین‌تر مهم‌ترین شاخصه‌هایی که تعیین‌کننده قدرت یک پردازنده هستند، برایتان فهرست کرده‌ایم که احتمالاً نام برخی از آن‌ها پیش‌تر به گوشتان خورده باشد.

سرعت کلاک

سرعت کلاک در پردازنده گوشی بیانگر نرخ اجرای دستورات در یک بازه‌ زمانی مشخص است. سرعت کلاک با هرتز (GHz یا MHz) نمایش داده می‌شود. هرچه این نرخ بالاتر باشد، فرامین شما نیز سریع‌تر انجام می‌شود.

اگر به انجام بازی‌های سنگین، اجرای اپلیکیشن‌های پراطلاعات و کارهای زمان‌بر علاقه دارید، باید به‌دنبال دستگاهی باشید که از پردازنده‌ای با سرعت کلاک بالا بهره ببرد.

خوب است بدانید که هرچه این نرخ بالاتر باشد، سرعت خالی‌شدن باتری دستگاه نیز سریع‌تر خواهد بود و گرمای بیشتری نیز توسط پردازنده گوشی تولید می‌شود.

هسته‌ها

تا ده‌سال پیش، پردازنده‌ها اکثراً دارای یک هسته بودند؛ اما امروزه با پردازنده‌های چندهسته‌ای روبرو هستیم که در انجام کارهای چندوظیفگی (استفاده همزمان از چندین اپلیکیشن) عملکرد بهتری دارند.

اما تعداد هسته‌های بیشتر چه معنایی برایتان خواهند داشت؟

وقتی‌که پردازنده‌ یک هسته داشته باشد، تمام کارها باید توسط همان هسته انجام شود؛ ولی وقتی پردازنده‌ چندهسته‌ای داشته باشید، کارها بین هسته‌های دیگر تقسیم می‌شود؛ از‌این‌رو کارها سریع‌تر انجام می‌شود. در واقع در پردازنده‌های چندهسته‌ای، گویی به‌جای یک پردازنده، چند پردازنده دارید.

هم‌اکنون در اکثر گوشی‌های میان‌رده و بالارده از پردازنده‌های ۶ و ۸ هسته‌ای یا بیشتر استفاده می‌کنند؛ در‌حالی‌که گوشی‌های پایین‌رده معمولاً بین دو تا ۴ هسته دارند.

نانومتر چیست؟

هر تراشه‌ پردازشی از تعداد زیادی ترانزیستور تشکیل شده است. ترانزیستوره سوییچ‌هایی هستند که سیگنال‌های الکترونیکی را در دو حالتِ روشن و خاموش دریافت می‌کنند.

استفاده از واژه «نانومتر» در توصیف پردازنده‌ها به اندازه این ترانزیستورها اشاره می‌کند. هرچه این اندازه کوچک‌تر باشد، ترانزیستورهای بیشتری را می‌توان درون تراشه جای داد؛ این موضوع سبب می‌شود تا توان پردازشی افزایش پیدا کند.

فرایند ساخت (لیتوگرافی) ۴۵، ۳۲، ۲۸، ۱۴، ۱۰، ۸ و ۷ نانومتری نسل‌های مختلف پردازنده‌ها را تشکیل داده‌اند. هم‌اکنون در پردازنده‌ها از معماری ۷ نانومتری استفاده می‌شود که جدیدترین نسل پردازنده‌ها را تشکیل می‌دهد. کاهش میزان مصرف انرژی در کنار افزایش توان پردازشی از مهم‌ترین فواید تراشه‌های ۷ نانومتری محسوب می‌شود.

به‌عنوان نمونه، پردازنده گوشی اسنپدراگون ۸۵۵ از شرکت کوالکام که به‌تازگی عرضه شده، از معماری ۷ نانومتری بهره می‌برد که ۴۵ درصد کارایی بیشتر را در کنار کاهش ۲۵ درصدی مصرف انرژی ارائه می‌کند.

واحد پردازش گرافیکی (GPU)

GPU به واحد پردازش گرافیکی اشاره می‌کند که مدل‌های سه‌بعدی و گرافیکی را مورد پردازش قرار می‌دهد. اجرای بازی‌هایی نظیر (PUBG، آسفالت ۹ و…) همگی به‌واسطه این بخش محقق می‌شود.

کوالکام واحد پردازش گرافیکی خود را که در پردازنده‌های اسنپدراگون استفاده می‌کند، «آدرنو» نام‌گذاری کرده است. کارایی آدرنو (Adreno) بسته به مدل‌های مختلف، متفاوت است؛ اما این پردازنده‌های گرافیکی به بهینگی و قدرت بالا مشهور هستند.

با‌این‌حال، نوع دیگری از پردازنده گرافیکی تحت‌نام Mali وجود دارد که در برخی گوشی‌ها مورداستفاده قرار می‌گیرد. یکی دیگر از پردازنده‌های گرافیکی که استفاده کمتری دارد، مدل PowerVR است.

در مورد عملکرد این دو پردازنده نمی‌توان نظر داد؛ زیرا کارایی آن‌ها بسته به شرایط مختلف، متفاوت است؛ اما پردازنده‌های Mali در پردازش مدل‌های دو‌بعدی و سه‌بعدی در کل سرعت بالاتری دارند.

ارتباطات (5G، 4G LTE، 3G)

گوشی‌های هوشمند از انواع گزینه‌های ارتباطی نظیر اتصال اینترنت همراه 3G، 4G LTE یا GPS و بلوتوث در کنار وای‌فای پشتیبانی می‌کنند.

تراشه مجتمع در گوشی‌های هوشمند این امکان را فراهم کرده تا تولیدکنندگان، مودم‌های مربوط به هر یک را مستقیماً درون پردازنده قرار دهند و قسمت دیگری از بورد اصلی را به آن‌ها تخصیص ندهند.

• 1G: شاید کمتر کسی این واژه به گوشش خورده باشد؛ اما باید بگوییم که این فناوری در نسل‌های نخست گوشی‌های همراه غیرهوشمند تنها برای برقراری تماس مورداستفاده قرار می‌گرفت.
• 2G: نسل دوم ارتباطات همراه که با برخی از بهبودهای جزئی و اضافه‌شدن ویژگی‌های جدید، امکان ارسال پیام‌های متنی را فراهم می‌کرد.
• (2.5G (GPRS: از GPRS می‌توان به‌‌عنوان پدر ارتباطات اینترنتی همراه یاد کرد. GPRS که از آن با نام نسل 2.5G نیز یاد می‌شود، امکان ارسال MMS (پیام‌های تصویری) را فراهم می‌کرد؛ همچنین کاربران می‌توانستند از اینترنت کم‌سرعت با سرعت ۳۰ تا ۴۰ کیلوبایتی بهره‌مند شوند.
• 3G: با ورود نسل سوم اینترنت همراه، شیوه استفاده کاربران از اینترنت نیز دستخوش تغییرات گسترده شده و مرور وب، ارسال ایمیل، دانلود ویدیو، اشتراک تصاویر در کنار بسیاری از مواردی دیگر به سفره کاربران اینترنت همراه اضافه شد. سرعت اینترنت در نسل سوم به ۲ مگابیت بر ثانیه افزایش پیدا کرد.
• 4G: در نسل چهارم، سرعت اتصال به اینترنت همراه به‌طرز بسیار مشهودی افزایش پیدا کرد. تماشای آنلاین ویدیو، برقراری تماس‌های تصویری با کیفیت بالا و استریم موسیقی و فیلم از جمله مزایایی بود که 4G با ورودش برای کاربران به‌ارمغان آورد. در این استاندارد، در زمان‌های شلوغ، حداقل سرعتی که باید به کاربران ارائه شود، ۱۰۰ مگابیت برثانیه است؛ درحالی‌که رقم یاد شده در شرایط کم‌ترافیک باید تا ۱ گیگابیت برثانیه افزایش پیدا کند.
• 4G LTE: نسخه LTE نسل چهارم اینترنت همراه، برخی بهبود‌های بلند‌مدت را به‌همراه داشته است. در ابتدای ورود 4G‌ به بازار، برخی از اپراتورهای همراه با تقلب، به‌صورت نمادین واژه 4G را در بالای گوشی‌های کاربران به‌نمایش گذاشتند؛ درحالی‌که سرعت ارائه‌شده طبق استانداردهای 4G نبود. تنظیم‌کنندگان استانداردهای آمریکا برای تفاوت بین 4G تقلبی از 4G واقعی، LTE را تعریف کردند که به معنای تکامل در بلندمدت (Long Term Evolution) است.
• 5G: این فناوری هم‌اکنون در حالی توسعه قرار دارد؛ اما انتظار می‌رود تا در سال ۲۰۲۰، برای نخستین‌بار در برخی کشورهای مورداستفاده قرار گیرد. هنوز اطلاعات چندانی درباره سرعت اتصال اینترنت در ارتباط 5G در دست نیست؛ ولی طبق گمانه‌زنی‌ها، انتظار می‌رود که رقمی بین ۱ تا ۱۰ گیگابیت بر ثانیه باشد. فعلاً تنها چند گوشی از این فناوری پشتیبانی می‌کنند.

جمع‌بندی

پردازنده گوشی مغز متفکر دستگاه است؛ بنابراین اگر به‌دنبال خرید دستگاهی هستید که مناسب نیازهایتان باشد، پیش‌از هر چیز به مشخصات پردازنده آن توجه کنید.

اغلب گوشی‌های اندرویدی از پردازنده‌های اسنپدراگون استفاده می‌کنند؛ اما اخیراً سامسونگ و هواوی در محصولات خود به پردازنده‌های اگزینوس و کرین روی آورده‌اند که ساخت خودِ این شرکت‌ها هستند.

در آن‌سو برای خرید دستگاه‌های ساختِ اپل، انتخابی جز پردازنده‌های سری A ندارید؛ پردازنده‌های سری A بهترین‌های بازار هستند.

فارغ از تمامی این موارد، اگر بین خرید دو گوشی شک دارید، بهتر است با جستجوی نمره بنچمارک پردازنده‌های هر دو مدل، از کارایی آن‌ها باخبر شوید؛ هرچه این امتیاز بیشتر باشد، عملکرد پردازنده بهتر است.